Hiligaynon
To open; unfold (a book or the like). Bilára (-áda) ang tulún-an. Open the book. Bilári akó sang líbro. Open the book for me. Ginabílad mo lang ang líbro nga walâ mo pagbasáha. You are holding the book open without reading it. Biniláran níya ang látok sang íya mga panápton. He spread or displayed his clothes on the table. (see húmlad, bulád, ládlad, bíkat-to force asunder, etc.).
Hiligaynon
Exposed, in full sight or view, laid out; to be laid out, be exposed to view. Hámyang na sa lamésa ang mga pagkáon. The eatables have been placed on the table,-are spread on the table. Ipahámyang mo ang pagkáon sa látok. Put the food on the table. Nagahámyang siá dirâ sa salúg. He lies there on the floor in full view of everybody. (see kúyang, butáng, áy-ay).
Hiligaynon
Hiligaynon
To take out or off, deliver from, extract, remove, extricate, set free. Hawasá ang tanán nga mga galamitón sa balatonán kag lampasóhan mo sing maáyo ang salúg. Remove all furniture from the reception room and mop the floor well. Sín-o ang nagháwas sang mga líbro sa látok? Who took the books off the table? Ila siá ginháwas sa kalisúd. They delivered him from difficulties. Hawasí (iháwas) akó sang ákon maléta nga árà sa hulút, kag dálhon mo dirí. Kindly get for me my suitcase there in the room, and bring it here. (see kúhà, luás).
Hiligaynon
(B) To include all, embrace all, comprise all, take in all, leave out none or nothing; equipped, provided or dealt with, in an equal manner. Nagakámpod silá nga tanán sang páyong, sang kálò, etc. All of them have umbrella's, hats, etc. Ikámpod mo sa íla ang mga lápis sa látok. Distribute to them the pencils that are on the table. Kampodán mo silá sing bíntay nga mútyà. Give them all ear-rings made of pearls. Pakampodán mo silá nga tanán sing bág-o nga mga tulún-an. Procure new books for all of them. Kámpod (magkámpod) kamó nga tanán sang binángon kag maglakát. Take (all of you) your boloes and go. (see tápud, túptup).
Hiligaynon
To scrape, rub with something sharp. Kiskisá sang kotsílyo ang hígkò sa látok. Scrape the dirt off the table with a knife. Kiskisí ang báboy sang íya búlbul. Scrape the pig clean of its bristles.
Hiligaynon
(Sp. la mesa) Table. (see tulungtúngan, látok).
Hiligaynon
To covet, look longingly or wistfully upon, stare at with greedy eyes. Ang mga matá níya nagalanát sa mga páhò. His eyes are looking longingly at the mangoes. Ginalanatán sang mga matá sang bátà ang matám-is nga kalanónon. The boy is staring with greedy eyes at the sweet pastry. Indì nínyo paglanatán sang ínyo mga matá ang mga pagkáon sa látok. Don't stare with greedy eyes at the food on the table. Indì mo pagilanát ang ímo mga matá sa mga bibínka. Don't cast greedy looks on the bibinca-cakes.
Hiligaynon
To be, become or make wide, broad, ample, extended. Naglápad na ang íya palangúmhan. His farm has become extensive. Lapáda (-ára) ang lamésa. Make the table wide or wider. Ilápad iníng tápì sa látok. Add this board to the width of the table. Púngkò ka sa nalapáran sang tápì. Sit down on the broad part of the plank. Magalápad ang katúl mo kon ímo kalóton sing támà. Your skin-disease called katúl will spread, if you scratch it too much. Ginalapádan akó siníng umá. This field seems large to me.
Hiligaynon
Table. (see tulungtúngan, lamésa).
Hiligaynon
(B) To disappear suddenly or unexpectedly, vanish, fade away, dissolve. Naglimúnaw ang ákon igsulúlat sa látok. My pen suddenly disappeared from the table. Bantayí iníng mga páhò, agúd índì maglimúnaw. Watch these mangoes, lest they should vanish or disappear i.e. lest they should be stolen. (see dúlà, túnaw, alimúnaw).
Hiligaynon
A crumb, remains or leavings of food, especially a wasted grain of (cooked) rice. Ihátag na lang sa idô ang mga múmho nga nabilín sa látok. Give the leavings remaining on the table to the dog. (see míga).
Hiligaynon
(H) To make better, mend, repair, improve, heal; order to make better, etc. Paayóha ang íya hubág. Try to heal his boil or to relieve the pain of his boil. Paayóha ang pánday sang ímo látok. Get the carpenter to repair your table. (see áyo).
Hiligaynon
To wipe, clean-, dry-, dust-, with a cloth, remove dust, etc. by gentle rubbing; to efface, obliterate. Pahíri ang látok. Wipe the table. Ipáhid sa látok iníng naúg. Use this cloth to wipe the table with. (see pánas).
Hiligaynon
Freq. of pókpok-to beat cloth, strike, punch, pommel. Ang mga babáye nagapamókpok sang íla patádyong. The women are beating their skirts. Indì ka magpamókpok (mamókpok) sa látok. Indì mo pagpamokpokán ang látok. Don't strike (hammer) the table with your fist.
Hiligaynon
To, at, from, in, on, etc. Article denoting dative or ablative. Maghámbal ka sa íya. Speak to him. Sa baláy. At home. Naghalín siá sa Manílà. He went away from Manila. He left Manila. Sa ibán nga mga dútà. In other countries. Sa látok. On the table. Sa hapónhápon-. Of an evening-. Every evening-. Sa malayô. At a far distance. Sa madalî ukón sa madúgay. Sooner or later. Nagabút silá sa lakát lámang ukón sakáy sa kabáyo? Have they come walking on foot or riding on horseback? Sa kabáskug sang unús nagkagubâ ang baláy. Through (on account of) the force of the wind the house was destroyed. Makaduhá sa isá ka búlan. Twice a month. Sa siní ukón sa yádto nga paági--. In this way or that way--. At any rate--. Somehow--. Sa úpdan akó kag sa índì malakát akó sa buás. Whether (Either) with or without a companion I'll leave tomorrow. Dirâ sa may baláy. Over there where there is a house. Sa makahibaló kag sa índì ang ákon ábyan, amó gid ang nagkahanabû. Whether my friend knows it or not, that is what happened. Sa pakúsug--. Forcefully, violently, with (by) physical (moral) force--. Ginpakán-an níla sa ámon ang íla mga álì kag dalágkù nga mga páhò nga kon sa diín pa katám-is. They let us eat of their best and largest mangoes that were deliciously sweet. Sa dakû nga kasubô nagtalíwan siá sa baláy nga sa diín siá nagpuyô sa sulúd sang tátlo ka túig. Very sadly he left the house where he had stayed for three years. (see kay).
Hiligaynon
Hiligaynon
(B) Near together, close, narrow, tight; to be or become narrow, tight, close together. Nagsipót ang dálan, hay gináb-ab kang subâ ang sampihák. (Nagkitíd ang dálan, kay gináb-ab sang subâ ang isá ka pihák). The road has become narrow, for one side of it has been washed away by the river. Nasipotán akó kadyá nga látok. (Nakitirán (Nakitidán) akó siní nga látok (lamésa)). This table is not wide enough for me. (see kitíd).
Hiligaynon
The form pasípraw is mostly used. (B) To see accidentally, happen to see, cast a glance upon, notice (by chance). Pasiprawí kang mga matá mo si Pédro nga dián sa ingód kang látok. (Pasiplatí sang ímo mga matá si Pédro nga árà dirâ sa luyó sang lamésa). Cast a glance on Peter who is by the side of the table. Ipapasípraw (Ipapasíplat) si Huán kay Hosé. Let José have a look at John. Papasiprawá (Papasiplatá) si Hosé kay Huán. Tell (Order) José to have a look at (catch a glimpse of) John. (see síplat, pasíplat).
Hiligaynon
To sit, lie, stand, walk, etc. sideways. Patakílid-to put or turn on the side. Patakídla (Patakilíra, patakilída) ang látok. Set the table down on its side. Tilt the table over on its side. (see kílid).
1 2