Hiligaynon
(H) That, that there; it is (was) there (at a farther distance than implied by dirâ). Hóo, yádto amó ang ákon kálò. Yes, that is my hat there. Diín si tátay mo?-Yádto sa umá. Where is your father?-He is at the farm. Ginhinambitán níya yádto, kay--. He mentioned that, because--. (see ádto, ató, dídto, rúgto).
Hiligaynon
Hiligaynon
Hiligaynon
Grief, sorrow, lament, lamentation, wail, complaint, plaint, groan, moan, sigh; to sigh, groan, moan, lament, grieve, wail, complain, mourn, weep. Ginabakhoán níya ang kamatáyon sang íya anák. She grieves over the death of her child. Nagapanángis kag nagabákhò silá, kay napatáy ang íla ilóy. They are weeping and sighing, because their mother has died. Dî mo pagpabakhoón ang ímo mga ginikánan. Do not grieve your parents. Yádto dídto ang pagbákhò kag pagbinágrot sang mga ngípon. There is (was, will be) weeping and gnashing of teeth. (see subô, tángis, hibî, háyà, hibubún-ot).
Hiligaynon
Payment, settlement, disbursement, expenditure, outlay; to pay, settle, spend, disburse. Magbáyad ka sang ímong útang. Pay (you must pay) your debt. Sa walâ sing báyad or sa waláy báyad. Without payment; gratis, free. Kón índì ka magbáyad sa íya karón, índì ka makaútang sa íya liwán. If you don't pay him now, you cannot get a loan from him again. Bayári na siá sang duhá ka mángmang nga ginhulám mo. Pay him now the two pesos you borrowed. Ibáyad mo sa íya ang napúlò ka mángmang nga útang mo sa íya. Pay him the ten pesos you owe him. Ang mga komersyánte malúyag sang mga súkì nga may batásan sa pagbáyad sing támbing. Dealers like customers that habitually pay cash. Nakabáyad ka sang relóh nga nabáton mo gíkan sa Manílà?-Hóo, dúgay na nga binayáran ko yádto. Have you paid for the watch you received from Manila?-Yes, I paid for it long ago. Walâ pa akó sing ikabáyad sa ímo. I have not yet got the means with which to pay you. Sa madalî ukón sa madúgay magabáyad gid siá sing mahál sang íya nga sináypan. Sooner or later he will pay dearly for his mistakes. Pabayára (-áda) siá. Make (let) him pay.
Hiligaynon
Hiligaynon
To look at something held in the hand, to handle, examine, inspect. Nakabilid akó sang bág-o nga hénero nga kóko sa tiénda kag sa ákon bántà dílì maáyo nga kláse sang hénero yádto. I inspected the new white cloth in the shop and according to my opinion it is not a good kind of cloth. Bídla iní kon úyon mo. Look at this and see, whether you like it. Bídli akó sang mga patádyong nga ginabalígyà ko, kay básì may mauyónan ka. Examine the skirts I keep for sale, perhaps there are some to your liking. (see mútad, sulúng, mulálong, tán-aw, túluk).
Hiligaynon
There, yonder, over there; there is (was, are, were, etc.). Adto dídto. That there. Madámù ang ísdà dídto. There is (was) much fish there. Magkádto ka dídto. Go there. Dílì inâ, kóndì yádto dídto. Not that one, but the one over there.
Hiligaynon
Hiligaynon
Hiligaynon
To stick out, project, protrude, be visible, appear. Sa baláy ni Fuláno may nakítà akó nga úlo nga nagagimáw sa gawáng, ápang walâ akó makasáyod kon kay sín-o yádto. At N.N.'s house I saw a head at the window but I do not know who it was. Sang ámon pagbalikíd sa bánwa nga ámon tinalíkdan walâ na sing pamaláy nga saráng námon makítà kóndì ang atóp gid lámang sang kampanáryo nga nagagimáw. When we looked back at the town we had left we could not see a single house, but the roof of the belfry was still visible. (see gitíb, girím).
Hiligaynon
(H) That, that there (not so far away as "yádto" nor so near as "iní"). Amó inâ. That's it. Kon amó inâ índì akó makakádto dídto. If that is so, I cannot go there. Kuháa ináng (inâ nga) líbro dirâ. Take away that book over there. Dílì inâ, kóndì yádto dídto. Not that one, but the one over there, farther on. (see diá, riá).
Hiligaynon
(H) That, that there (not so far away as "yádto" nor so near as "iní"). Amó inâ. That's it. Kon amó inâ índì akó makakádto dídto. If that is so, I cannot go there. Kuháa ináng (inâ nga) líbro dirâ. Take away that book over there. Dílì inâ, kóndì yádto dídto. Not that one, but the one over there, farther on. (see diá, riá).
Hiligaynon
(H) This, it. Gen. Dat. and Acc. siní. Iní nga--, sini nga--are frequently contracted into iníng and siníng. Iní nga líbro-or-Iníng líbro. This book. Ang tagíya siní nga baláy-or-siníng baláy. The owner of this house. (see diá, riá, inâ-that; yádto, ádto, ató-that (referring to objects farther away than inâ).
Hiligaynon
(H) This, it. Gen. Dat. and Acc. siní. Iní nga--, sini nga--are frequently contracted into iníng and siníng. Iní nga líbro-or-Iníng líbro. This book. Ang tagíya siní nga baláy-or-siníng baláy. The owner of this house. (see diá, riá, inâ-that; yádto, ádto, ató-that (referring to objects farther away than inâ).
Hiligaynon
To, at, from, in, on, etc. Article denoting dative or ablative. Maghámbal ka sa íya. Speak to him. Sa baláy. At home. Naghalín siá sa Manílà. He went away from Manila. He left Manila. Sa ibán nga mga dútà. In other countries. Sa látok. On the table. Sa hapónhápon-. Of an evening-. Every evening-. Sa malayô. At a far distance. Sa madalî ukón sa madúgay. Sooner or later. Nagabút silá sa lakát lámang ukón sakáy sa kabáyo? Have they come walking on foot or riding on horseback? Sa kabáskug sang unús nagkagubâ ang baláy. Through (on account of) the force of the wind the house was destroyed. Makaduhá sa isá ka búlan. Twice a month. Sa siní ukón sa yádto nga paági--. In this way or that way--. At any rate--. Somehow--. Sa úpdan akó kag sa índì malakát akó sa buás. Whether (Either) with or without a companion I'll leave tomorrow. Dirâ sa may baláy. Over there where there is a house. Sa makahibaló kag sa índì ang ákon ábyan, amó gid ang nagkahanabû. Whether my friend knows it or not, that is what happened. Sa pakúsug--. Forcefully, violently, with (by) physical (moral) force--. Ginpakán-an níla sa ámon ang íla mga álì kag dalágkù nga mga páhò nga kon sa diín pa katám-is. They let us eat of their best and largest mangoes that were deliciously sweet. Sa dakû nga kasubô nagtalíwan siá sa baláy nga sa diín siá nagpuyô sa sulúd sang tátlo ka túig. Very sadly he left the house where he had stayed for three years. (see kay).
Hiligaynon
(H) (contracted from sa yádto) Formerly, at that time, long ago; at, by, to, from, etc. that. Ang sinádto. Things that happened formerly or in bygone days.
Hiligaynon
Hiligaynon
1 2